kelebek
|
KELEBEK |
|
|
|
| Anadoluya has bu güvercin ırkı herhalde tüm Türkiye'de aynı isimle tanınan tek ırktır. Zira diğer birçok ırkın yerel adları yöreden yöreye değişiklik göstermektedir. Bunun yanı sıra Türkiye'de takla'dan sonra en çok tanınan ırktır. Kökeni hakkında bilgi olmamasına rağmen yukarıda saydığım nedenlerle çok eskiye dayandığını söyleyebilirim. Hatta dönek, Makedonya dönegi ve wuta (vouta) gibi dalıcı kuşların köken ırkı olduğu konusunda ciddi kuşkularım var. VÜCUT YAPILARI VE BİYOLOJİLERİ Dönekten daha küçüktür ancak duruşu daha dik olduğu için yüksek yapılıdır. Genel anlamda vücut yapısı, tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi geniş göğüslü, ayaklı ve nispeten kısadır. Tam ters "V" görünümündeki kuyruk genellikle 14 telekten meydana gelir. 12'den fazla telekli kuyruklu olan hemen hemen tüm ırklarda olduğu gibi kuyruk üstü (yağ bezesi) yoktur. Kanatlar daima kuyruğun üzerinde taşınır. Uçuş sırasında döneğin sivrimsi görünen kanatlarına nazaran kelebeğin kanat uçları yuvarlakımsı olur. Orta uzunlukta gagaya sahip olan bu kuşlarda kafa yapısı döneğe nazaran biraz daha köşelidir. Yine döneğin belirsiz boynuna nazaran kelebeklerde boyun belirgindir. Göz rengi siyah veya açık renkli (biz çakır diyoruz, yeşilimsi sarı) olabilir. Bazılarında bir göz siyah diğerı açık renkli olabildiği gibi yarısı siyah diğer yarısı açık renkli gözlü bireylere de oldukca sık rastlanmaktadır. Ayakları daima paçalıdır. Kısa paça parmakları güzelce örter. Alman kaynaklarda kelebeklerden tepeli yavruların elde edildiği belirtilmişse de bu ırk tepesiz olarak tanınır. Bu ırkın tüy rengi belirgin olarak yetiştirildiği yöreye bağlıdır. Genellikle alaca renkte olan bu kuşlarda düz renklerde görülebilir. Günümüzde Türkiye'de bu ırkta renk harmonisine çok önem verilmektedir. Kafa ve kuyruk renkli diğer yerleri beyaz olanlar renklerine göre kara kafa kara kuyruk, mavi kafa mavi kuyruk veya altinbaş (kafa ve kuyruk kırmızı olanlar) olarak adlandırılmaktadırlar. Ancak bu rengin saf olarak yetiştirilmesi mümkün değildir (bu renkte homozigoti mümkün değil). Bir çift kafa ve kuyruk renkli kuşlardan düz renkli ve beyaz yavrularda elde edilmektedir. Bir düz renkli ile bir beyazdan ise genellikle kafa ve kuyruk renkli yavrular alınmaktadır. Düz renklilerin aralarında çiftleştirilmelerinden ise düz renkli yavrular elde edilmektedir. Yalnızca renkli kuyruklularınada oldukça sık rastlanılmaktadır. Renkli kuyrukluların yine büyük bir kısmında ensede leke yada gaga başlangıcında renkli çizgiler (bıyık) veya gaga altında büyükce leke (sakal) bulunmaktadır. Diğer yandan "akbaş" olarak adlandırılanlarında kafa, kanat uçları ve paça beyaz diğer yanları kırmızı, sarı, mavi veya siyahtır. Bunların siyahlarına dönekte olduğu gibi baska denilmektedir. Diğer bir renklenme ise Kaplan olarak adlandırılan ve beyaz üzerine renkli lekelerin tüm vücutta görülen renk varyetesidir. Eşeysel olgunluğa döneklere nazaran daha çabuk ulaşırlar. Yine döneğe nazaran yavru verimleri oldukca iyidir. UÇUŞ SİTİLİ Solo uçuculuklarıyla tanınırlar. Kalabalık olarak uçurulduklarında arı oğulu gibi karmakarışık uçarlar. Genellikle altlarında uçan kuşlara göre kendilerini yönlendirirler. Uçuş süreleri antremana bağlı olarak yarım ile iki saat arasında değişir. Bunlarda start aldıklarında dönekler gibi çok çabuk yükseklik kazanırlar. Bazı yörelerde yüksek uçuculuklarının tutulmasından dolayı dönekten farklı olarak çok yüksekte nispeten uzun süre kalabilirler. Hatta yükseklikten dolayı gözden kaybolmaları bile mümkündür. Asağıdan kuş gösterildiğinde spiral şeklinde dönerek inerler. Dönüşleri dönekteki gibi pervane şeklinde ve yüksek devirde değildir. Dönüşlerini kendi kendilerine havadada gösterirler. Bazıları takla da atmalarına rağmen takla arzulanmayan bir özelliktir. Yerde tavuklar gibidirler. Kendi kendilerine yerden kolay kolay kalkmazlar. Maalesef son yıllarda renk ve şekil özellikleri uçuş özelliklerine yeğlenir hale gelmiştir. Bu nedenle bazı yetiştiriciler kelebeklerini sadece kümesde yetiştirmekte, uçurmamaktadırlar. Dolayısıyla uçuş özelliklerinin gerilemesinden endişe duymaktayım. TÜRKİYEDE YETİŞTİRİLDİKLERİ YÖRELER Dönek gibi Batı Anadoluya has bir ırktır. İstanbulda genellikle kafa ve kuyruk renklileri yetiştirilmektedir. İstanbulda döneğe nazaran çok daha fazla populerdirler. Bıyıklı, sakallı, akbaş ve baskaları Bursa, Balıkesir ile Manisa illeri ve civari ilçelerde yetiştirilmektedirler. Diğer yandan kaplanlara İzmir ve civarında daha fazla rastlanmaktadır. Döneğin baş ırk olarak yetiştirildiği öteki yörelerdede genellikle ikinci ırk olarak kelebeğe rastlanılmaktadır. Kaynak:taklacigüvercin.com |
